Краязнаўчы каляндар
ДУК “Уздзенская цэнтральная раённая бібліятэка імя П. Труса”
К Р А Я З Н А Ў Ч Ы К А Л Я Н Д А Р
на 2024 год
1 студзеня | 75 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Палікарпавіча Астравуха (1949-1984), маёра, удзельніка вайны ў Афганістане, ураджэнца в. Макавішчы |
1 студзеня | 115 гадоў з дня нараджэння Сцяпана Адамавіча Андруховіча (1909-1989), беларускага жывапісца, ураджэнца в. Губіна |
2 студзеня | 100 гадоў з дня нараджэння Міхаіла Канстанцінавіча Лазара (1924), краязнаўцы, ураджэнца в. Даўгінава |
17 студзеня | 120 гадоў з дня нараджэння Алеся (Аляксандра Іванавіча) Якімовіча (1904-1979), беларускага дзіцячага пісьменніка, заслужанага дзеяча культуры БССР, лаўрэата дзяржаўнай прэміі БССР, ураджэнца в. Чурылава |
8 лютага
24 лютага | 95 гадоў з дня нараджэння Леаніда Міхайлавіча Лыча (1929-1921), беларускага гісторыка, доктара гістарычных навук, прафесара, ураджэнца в. Магільна 60 гадоў назад пачала працаваць Уздзенская аўтабаза №3 (1964), з 14 красавіка 1987 года перайменавана ў аўтапарк №9 (цяпер – Уздзенскі філіял “Аўтамабільны парк №15” г. Дзяржынска) |
2 сакавіка | 80 гадоў таму (1944) нямецка-фашысцкімі захопнікамі была спалена в. Астравок Сямёнавічскага (зараз Уздзенскага) сельскага Савета, пасля вайны вёску адбудавалі |
10 сакавіка | 25 гадоў назад Узда з пасёлка гарадскога тыпу пераўтворана ў горад раённага падпарадкавання (1999) |
14 сакавіка | 110 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Рыгоравіча Карачуна (1914-1998), Героя Савецкага Саюза, ураджэнца в. Кухцічы |
26 красавіка | 125 гадоў з дня нараджэння Ільі Данілавіча Гурскага (1899-1972), беларускага пісьменніка, заслужанага дзеяча культуры БССР, ураджэнца в. Замосце |
6 мая | 120 гадоў з дня нараджэння Паўлюка (Паўла Адамавіча) Труса (1904-1929), беларускага паэта, члена літаратурнага аб’яднання “Маладняк”, ураджэнца в. Нізок |
11 мая | 80 гадоў назад (1944), каля в. Хароміцкія загінуў юны партызан, Герой Савецкага Саюза Марат Казей |
11 мая
20 мая | 130 гадоў з дня нараджэння Сцяпана Герасімавіча Булата (1894-1921), беларускага дзяржаўнага і партыйнага дзеяча, журналіста, ураджэнца в. Слабада-Пырашава 80 гадоў з дня нараджэння Яўгена Сямёнавіча Варапая (1944), беларускага фізіка, доктара фізіка-матэматычных навук, прафесара, лаўрэата Дзяржаўнай прэміі Беларусі, заслужанага работніка БДУ (2012), ураджэнца в. Трысцянец |
27 мая | 110 гадоў з дня нараджэння Антона Пятровіча Бялевіча (1914–1978), беларускага пісьменніка, ураджэнца в. Дуброўка |
5 чэрвеня | 95 гадоў з дня нараджэння Мечыслава Мар’янавіча Марквардэ (1929-2020), вучонага, доктара медыцынскіх навук, прафесара, ураджэнца г. Узда |
5 чэрвеня 21 чэрвеня
| 85 гадоў з дня нараджэння Фёдара Максімавіча Пармона (1939-2006), доктара мастацтвазнаўства, прафесара, ураджэнца в. Касцяшы 70 гадоў з дня нараджэння Сяргея Дзмітрыевіча Дзянісава (1954), беларускага вучонага ў галіне анатоміі, прафесара, лаўрэата Дзяржаўнай прэміі Беларусі, ураджэнца в. Арэхаўка |
28 чэрвеня | 80 гадоў з дня вызвалення г.п.Узды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў партызанамі 300-й брыгады імя К. Варашылава, якія ўтрымлівалі горад да прыходу Чырвонай Арміі (2 ліпеня 1944) |
2 ліпеня | 80 гадоў з часу вызвалення Уздзенскага раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў (1944) |
5 ліпеня | 235 гадоў з дня нараджэння Фадзея Венядзіктавіча Булгарына (1789-1859), рускага журналіста, пісьменніка, ураджэнца маёнтка Пырашава, каля в. Пырашава |
15 ліпеня 15 ліпеня | 80 гадоў з часу адкрыцця (1944) Уздзенскага спецыяльнага дзіцячага дома для дзяцей загінуўшых воінаў і партызан 80 гадоў з часу стварэння (1944) адкрытага акцыянернага таварыства “Уздзенскі райаграсэрвіс” |
17 ліпеня 17 ліпеня 26 ліпеня | 100 гадоў назад ўтвораны Уздзенскі раён (1924). Узда пераўтворана ў раённы цэнтр Мінскай акругі 80 гадоў з часу стварэння (1944) Уздзенскага раённага ваеннага камісарыята 135 гадоў з дня нараджэння Міхаіла Навіцкага (1889-1935), свяшчэннапакутніка, настаяцеля Свята-Петрапаўлаўскай царквы |
14 жніўня 4 верасня
| 75 гадоў з дня нараджэння Мікалая Аляксандравіча Паклонскага (1949), доктара фізіка-матэматычных навук, прафесара, ураджэнца в. Гарадок 195 гадоў з дня нараджэння Ігната Гіляравіча Доўнара (1829-1865), удзельніка рэвалюцыйнага руху на Беларусі 1-й паловы ХІХ ст., музыканта, ураджэнца в. Таўкачэвічы |
5 верасня 11 кастрычніка 29 кастрычніка | 80 гадоў з дня нараджэння Валянціна Рыгоравіча Локцева (1944), доктара эканамічных навук, ураджэнца в. Язвіны 55 гадоў з дня нараджэння Аляксандра Уладзіміравіча Мысліўца (1969-1989), які загінуў у час вайны ў Афганістане, ураджэнца в. Таўкачэвічы 95 гадоў з дня нараджэння Марата Іванавіча Казея (1929-1944), Героя Савецкага Саюза |
31 кастрычніка 16 лістапада 16 лістапада 16 лістапада 16 лістапада | 30 гадоў з часу стварэння (1994) ваенізаванай пажарнай часткі ў г.п. Узда
75 гадоў з часу стварэння (1949) калгаса “Зарэчча” (цяпер уваходзіць у ЗАТ “ААБ-АграКухцічы”) 75 гадоў з часу стварэння (1949) адкрытага акцыянернага таварыства “Ліцвяны-Агра” 95 гадоў з часу стварэння (1929) адкрытага акцыянернага таварыства “Наднёман” 80 гадоў з часу стварэння (1944) ДУ “Уздзенская раённая ветэрынарная станцыя” |
22 лістапада | 30 гадоў з часу прысваення (1994) краязнаўчаму музею Хатлянскай сярэдняй школы (створаны у 1987) ганаровага звання “народны” |
22 лістапада | 75 гадоў з дня нараджэння Віктара Віктаравіча Малашкі (1949), беларускага вучонага ў галіне ветэрынарыі, ураджэнца в. Жырмоны |
14 снежня 15 снежня | 100 гадоў таму (1924) у мястэчку Узда адбыўся 1-ы з’езд прадстаўнікоў сельскай гаспадаркі 80 гадоў з часу адкрыцця (1944) ва Уздзе раённай бібліятэкі |
15 снежня | 140 гадоў з дня нараджэння Яўгенія Зака (1884-1926), мастака, ураджэнца в. Магільна |
28 снежня | 130 гадоў з дня нараджэння Сцяпана Кузьміча Гарбуза (1894-1944), дзеяча рэвалюцыйнага ру ху ў Заходняй Беларусі, ураджэнца в. Касцюкі. |
ДУК “Уздзенская цэнтральная раённая бібліятэка імя П. Труса”
К Р А Я З Н А Ў Ч Ы К А Л Я Н Д А Р
на 2023 год
6 студзеня | — 100 гадоў з дня нараджэння Адама Якаўлевіча Александровіча (1923-2000), даследчыка Уздзеншчыны, ураджэнца г. Узда.
|
14 студзеня
23 студзеня
26 лютага 14 красавіка | — 110 гадоў з дня нараджэння Сцяпана Канстанцінавіча Дзесюкевіча (1913-1979), аднаго з кіраўнікоў партызанскага руху ў Баранавіцкай вобласці ў Вялікую Айчынную вайну, ураджэнца в. Магільна.
— 80 гадоў таму (1943) была спалена гітлераўцамі вёска Рудкова Цепленскага (зараз Дзешчанскага) сельскага Савета разам з яе жыхарамі. Пасля вайны вёска не адрадзілася.
— 80 гадоў з дня нараджэння Дзмітрыя Леанідавіча Вінаградава (1943), беларускага пісьменніка, члена літаратурнага аб’яднання “Неманец”, ураджэнца Казахстана.
— 170 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Зянонавіча Завітневіча (1853-1927), беларускага археолага, ураджэнца в. Ліцвяны.
|
5 мая
5 мая | — 65 гадоў (1958) на базе пагранічнай МТС створана Уздзенскае СПТВ (Уздзенскі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафесійны ліцэй)
— 120 гадоў з дня нараджэння Мікалая Дзям’янавіча Курыльчыка (1903-1946), аднаго з кіраўнікоў партызанскага руху ў Мінскай вобласці ў Вялікую Айчынную вайну, ураджэнца в. Стальбоўшчына.
|
|
|
16 мая | — 85 гадоў з дня нараджэння Анатоля Васільевіча Луцэвіча (1938-2002), беларускага акцёра, заслужанага артыста Беларусі (2000), ураджэнца в. Тоўсты Лес.
|
16 чэрвеня
21 чэрвеня | — 85 гадоў з дня нараджэння Антона Іванавіча Міхеда (1938), архітэктара, ураджэнца в. Навасёлкі.
— 115 гадоў з дня нараджэння Паўла Іванавіча Шыдлоўскага (1908-1992), дзеяча беларускага самадзейнага мастацтва, кампазітара, заслужанага дзеяча культуры Беларусі, ураджэнца в. Прысынак.
|
29 чэрвеня | — 75 гадоў з дня нараджэння (1948) Людмілы Міхайлаўны Бяляевай (Герасіменка), прафесара, доктара медыцынскіх навук, ураджэнкі г. Узда.
|
3 ліпеня
| — 120 гадоў з дня нараджэння Навума Іванавіча Букава (1903-1972), генерал-маёра танкавых войск, ураджэнца в. Сыманчыцы.
|
3 жніўня |
— 70 гадоў з дня нараджэння Валерыя Уладзіміравіча Шаблюка (1953-1997), кандыдата гістарычных навук, даследчыка Уздзеншчыны, ураджэнца г. Узда.
|
25 жніўня | — 110 гадоў з дня нараджэння Мікалая Андрэевіча Аляксейчыка (1913-1983), заслужанага інжынера сельскай гаспадаркі, ураджэнца в. Хатляны. |
25 жніўня |
— 85 гадоў з дня нараджэння Генадзя Іосіфавіча Гануша (1938), беларускага вучонага ў галіне эканомікі, члена-карэспандэнта НАН Беларусі, доктара эканамічных навук, прафесара, ураджэнца в. Гута.
|
26 жніўня | — 95 гадоў з дня нараджэння Івана Максімавіча Сакольчыка (1928-2019), Героя Сацыялістычнай Працы, перадавіка будаўніцтва, ураджэнца в. Рыбакоўшчына.
|
31 жніўня | — 75 гадоў з дня нараджэння Васіля Аляксандравіча Шырко (1948), публіцыста, празаіка, дзіцячага пісьменніка, ураджэнца в. Чурылава. |
1 верасня | — 125 гадоў з дня нараджэння Барыса Самуілавіча Палеева (1898-1983), генерал-маёра, ураджэнца г. Узда.
|
2 верасня
15 Верасня | — — 80 гадоў з дня нараджэння Анатоля Мікалаевіча Папко (1943-2022), краязнаўца, першага дырэктара Уздзенскага музея.
— 105 гадоў з дня нараджэння Івана Аляксандравіча Салаўя (1918-1988), беларускага жывапісца, ураджэнца в. Баравыя.
|
27 верасня | — 85 гадоў таму (1938) мястэчка Узда пераўтворана ў пасёлак гарадскога тыпу.
|
28 верасня
30 верасня | — 110 гадоў з дня нараджэння Івана Мацвеевіча Пецюкевіча (1913-1981), генерал-маёра, ураджэнца в. Магільна.
— 105 гадоў з дня нараджэння Міхаіла Майсеевіча Герасіменкі (1918-1982), заслужанага ўрача БССР (1964), выдатніка аховы здароўя СССР, галоўнага ўрача Уздзенскай раённай бальніцы (1945-1980 гг.)
|
15 кастрычніка | — 115 гадоў з дня нараджэння Аляксея Георгіевіча Бондара (1908-1994), дзяржаўнага дзеяча Беларусі, аднаго з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху на Беларусі ў Вялікую Айчынную вайну, заслужанага юрыста Беларусі, ураджэнца в. Касцяшы.
|
30 кастрычніка | — 85 гадоў з дня нараджэння Анатолія Міхайлавіча Лыча (1938-1995), кандыдата тэхнічных навук, ураджэнца в. Магільна. |
1 снежня | — 85 гадоў з дня нараджэння Ігара Сцяпанавіча Маяровіча (1938-1982), заслужанага трэнера БССР, ураджэнца г. Узда.
|
8 снежня | — 105 гадоў з дня нараджэння Аляксандра Сямёнавіча Махнача (1918-2006), заслужанага дзеяча навукі Беларусі, акадэміка АН Беларусі, беларускага геолага, прафесара, ураджэнца в. Хатляны. |
|
|
|
|
- 435 гадоў (1588) з часу першага ўпамінання ў інвентарным апісанні в. Макавішчы.
- 395 гадоў таму (1628) у пісьмовых крыніцах упамінаецца в. Прысынак.
- 230 гадоў (1793) Узда становіцца мястэчкам, цэнтрам воласці Ігуменскага павета Мінскай губерні ў складзе Расійскай імперыі, пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай.
- 225 гадоў (1798) як ва Уздзе пабудаваны драўляны касцёл Святога крыжа.
- 145 гадоў назад нарадзіўся Антон Іосіфавіч Белакапыцкі (1878-1962), удзельнік Першай сусветнай вайны, георгіеўскі кавалер, ураджэнец в. Боркі
- 135 гадоў з часу заснавання метэаралагічнай станцыі ў маёнтку Наднёман Я.А. Наркевічам-Ёдка (1888).
- 130 гадоў назад нарадзіўся Канстанцін Антонавіч Быліновіч (1893-1939), удзельнік Першай сусветнай вайны, георгіеўскі кавалер, ураджэнец в. Ластаўшчына.
- 105 гадоў таму назад (люты-снежань 1918) Уздзеншчына была акупіравана германскімі войскамі.
- 105 гадоў таму (1915-1918) палац у Кухцічах быў месцам сустрэч палітычных дзеячаў: Рамана Скірмута, Вацлава Іваноўскага, Аляксандра Уласава, Івана і Антона Луцкевічаў, з якімі зблізілася і мела аднолькавыя погляды ўладальніца маёнтка Марыя Магдалена Радзівіл
- 100 гадоў таму назад (1923) у былым маёнтку “Світалаўка” арганізавана працоўная арцель “Сейбіт” – адна з першых у рэспубліцы камун.
- 80 гадоў таму (сакавік 1942 — чэрвень 1943) у в. Возера дзейнічала антыфашысцкае падполле.
- 30 гадоў таму назад (красавік 1993) ва Уздзенскай друкарні выдадзены першы зборнік мясцовых аўтараў, членаў літаратурнага аб’яднання “Нёманец” “Зямля мая, край маляўнічы”.
- 20 гадоў таму (2003) адкрылася ўстанова адукацыі “Уздзенская дзяржаўная раённая гімназія” (сярэдняя школа №3, гімназія – з 2007 г.).
- 20 гадоў таму (2003) Уздзенскі спартыўны клуб “Бушыдо” атрымаў статус раённага спартыўнага клуба
